کد مطلب:1642 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:562
حقوق و روابط
- حقوق زن نسبت به مرد
- حقوق مرد نسبت به زن
- نشوز
حقوق و روابط زن و شوهر
69- مسأله: حقوق زن نسبت به شوهر عبارتند از:
الف - تهیه غذا به اندازه متعارف.
ب - تهیه پوشاك به اندازه شأن زن.
ج - تهیه وسایل مورد لزوم خانه.
د - تهیه مسكن متناسب با شأن و منزلت اجتماعی زن .
ه - اگر زن از روی جهل، اشتباهی انجام داد مرد او را ببخشد.
و - خوش رویی و خوش رفتاری با زن.
ز - تعلیم احكام و مسائل اعتقادی (به وجوب كفایی).
ح - حداقل هر چهار ماه یكبار با او آمیزش كند.
الف :تهیه غذا
70- مسأله: مقدار غذا و كمیت آن به اندازه ای است كه زن را سیر كند و در جنس آن باید رجوع شود به آنچه كه برای امثال او در شهرش متعارف است.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
71- مسأله: اگر غذایی متناسب با مزاج زن باشد و یا زن به خوردن آن عادت داشته باشد به گونه ای كه ترك آن موجب ضرر برای او گردد، بر مرد واجب است آن غذا را برای زن تهیه نماید.
امام: مدرك مسأله قبل.
در نتیجه: اگر زن عادت كرده باشد در خانه پدرش نوع خاصی از غذا را بخورد و یا بیاشامد مثلاً همیشه گوشت می خورد و یا نوع خاصی از غذا و یا هر چیز دیگر به گونه ای كه اگر غیر آن باشد به علت عادتی كه دارد برایش ضرر داشته باشد، بر مرد واجب است همان برنامه غذایی را برایش فراهم نماید،مگر آن كه زن به غیر آن راضی باشد.
72- مسأله: بر مرد واجب است چیزهایی غیر از غذا را كه زن عادت دارد استفاده نماید، از قبیل چای، قهوه، تنباكو و...را نیز اگر برای زن ترك آن ضرر دارد، تهیه نماید.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
73- مسأله: بر مرد واجب است آنچه كه از میوه های مختلف در فصلها برای مثل زن متعارف است برای او فراهم نماید.
امام: مدرك مسأله قبل.
74- مسأله: زن می تواند به دو گونه غذا را از شوهر طلب نماید یا به طور متعارف در خانه شوهر با همدیگر بخورند و بر سر یك سفره باشند و یا اینكه فقط نفقه خودش را طلب نماید و به تنهایی بخورد و یا هر كار دیگری كه می خواهد با آن بكند. و شوهرش حق ندارد زن را به شكل اول یا دوم ملزم نماید.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 12.
75- مسأله: شوهر نیز می تواند دو گونه غذا را به زن بدهد، غذایی كه آماده خوردن است مانند نان، خرما، غذای پخته و یا هر چیزی كه آماده خوردن باشد و یا اینكه چیزی است كه برای خوردن باید پخته شود و یا آماده گردد. و زن حق ندارد شوهر را به هركدام ملزم نماید.
امام: تحریر الوسیله، كتاب، نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 13.
76- مسأله: اگر برای طبخ غذا احتیاج به هیزم، نفت و یا هر چیز دیگر مانند ادویه، نمك و... باشد بر مرد واجب است آن را نیز برای زن تهیه نماید. البته نباید آن چیز خلاف متعارف باشد.
امام: مدرك مسأله قبل.
77- مسأله: زن حق ندارد شوهر را ملزم كند به جای غذا، پول آن را به او بدهد لكن اگر هر دو به دادن پول توافق كردند و زن آن را تحویل بگیرد مالكش می شود و تكلیف از شوهر ساقط می گردد.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 14.
78- سؤال: زن من مرتب می گوید باید از فلان فروشگاه، مواد غذایی بخرم و یا باید در فلان رستوران غذا بخوریم. با توجه به اینكه پرداخت هزینه این غذاها برای من بسیار مشكل است، آیا بر من واجب است همانگونه كه او می خواهد عمل نمایم؟
جواب: شما مختارید كه مواد اولیه غذا و یا غذای طبخ شده و یا پول آن را به او بدهید، البته باید شؤونات او را رعایت نمایید. و بیش از آن چیزی به عهده شما نیست .
امام: با استفاده از تحریرالوسیله، كتاب، نكاح، فصل فی النفقات، مسائل 8، 12، 13 و 14.
ب: تهیه پوشاك
79- مسأله: مقدار و نوع لباس نیز به علت تنوع و اختلاف زیاد بین آنها، به اندازه ای بر مرد واجب است كه مناسب شأن زن باشد.
بنابراین مرد باید برای فصول مختلف لباسی متناسب حال زن و شؤونات خانوادگی او تهیه نماید؛ و اگر زن از صاحبان تجمل باشد واجب است بر مرد علاوه بر لباس بدن لباسی دیگر به حسب حال امثال او برایش تهیه كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
توجه: در صورتی بر مرد واجب است لباس متناسب با شأن و موقعیت اجتماعی زن تهیه كند كه این كار منجر به فعل حرامی نگردد. مثلاً اگر زن قبل ازدواج لباس شهرت می پوشیده و یا مثلاً در مقابل نامحرم جوراب نازك می پوشیده و یا لباس را اگر چه متناسب شأن اوست برای خودنمایی به نامحرم استفاده می كند و... و امثال آن بر مرد واجب نیست آنها را تهیه نماید. بلكه واجب است بر مرد كه او را نهی از منكر بنماید.
همچنین نباید تهیه لباس و لباسها برای زن منجر به اسراف گردد. كه این نیز فعل حرامی است.
بنابراین اگر خانمی بخواهد برای هر مهمانی كه می رود لباس نو خاصی بپوشد و این كار را همواره ادامه بدهد، به بهانه اینكه قبلاً در خانه پدری همین كار را می كرده و یا اینكه لباسهایی را طلب می كند كه از لحاظ قیمت خیلی بیش از متعارف است، بر مرد واجب نیست آن را تهیه نماید.
80- مسأله: مرد باید برای زن لباس تهیه كند، حال چه از مال خودش باشد یا به واسطه عاریه و یا اجازه كردن. و تا زمانی كه آن لباس موجود باشد و مندرس نشده باشد به طوری كه مناسب حال زن باشد، زن نمی تواند مطالبه پوشش دیگری نماید.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 15.
ج: تهیه وسایل مورد لزوم خانه
81- مسأله: تهیه وسایل منزل مانند فرش، روانداز، پرده، لحاف، وسایل پخت و پز و آنچه كه زن برای نظافت نیاز دارد نیز همگی به عهده مرد است و مقدار، جنس و كیفیت هر یك نیز باید متناسب با شأن و منزلت زن باشد.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
در نتیجه: اگر زن در خانه ای زندگی كرده است كه مثلاً از نوعی خاص فرش و رختخواب استفاده می كرده، مثلاً همیشه روی تخت می خوابیده و شأن او داشتن پرده های خاص و یا وسایل خاصی است، بر مرد واجب است آنها را تهیه نماید. البته تا آنجا كه منجربه حرامی نگردد.
د: تهیه مسكن
82- مسأله: بر مرد واجب است خانه ای كه لایق همسرش است برای او تهیه كند، چه به صورت ملك یا اجاره یا عاریه و... و زن می تواند از شوهر بخواهد هیچكس به غیر از شوهر با او زندگی نكند. به گونه ای كه خانه یا اطاقی كه در آن زندگی می كنند فقط از آن زن و شوهر باشد.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 15.
83- مسأله: بر مرد واجب است مواد سوختی منزل مثل نفت، گاز، هیزم، زغال، و امثال آن را برای زن تهیه نماید. همچنین باید داروهایی كه معمولاً در طول سال به آن نیاز است را برای زن تهیه كند.
امام: تحریرالوسیله ،كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 9.
84- مسأله: بر مرد واجب است تمام نفقات زن را بپردازد، چه زن نیاز داشته باشد یا نداشته باشد. حتی اگر از ثروتمندترین مردم باشد.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 19.
ه: بخشیدن اشتباهات زن
85- مسأله: اگر زن از روی جهل اشتباهی انجام داد مرد باید او را ببخشد. امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی القسم و النشوز، قبل از مسأله 1.
و: خوش رفتاری با زن
86- مسأله: مرد باید با زن خود خوش رفتار باشد و با او با روی گشاده برخورد كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی القسم والنشوز، قبل از مسأله 1.
در نتیجه: یكی از حقوق زن نسبت به مرد این است كه مرد نباید در خانه عصبانی مزاج و تند خو باشد، بلكه باید خوش اخلاق و گشاده رو باشد.
تذكر این نكته بسیار ضروری به نظر می رسد كه خوش اخلاق بودن و خوشرو بودن به این نیست كه وقتی همه چیز مطابق میل بود انسان خوش برخورد باشد، بلكه خوشرفتاری زمانی است كه وقتی مسأله ای اتفاق می افتد كه معمولاً مردان با روبرو شدن با آن عصبانی می شوند، انسان بتواند جلو خشم خود را بگیرد و اخلاق نیكو را پیشه كند. بنابراین آقایان محترم باید توجه داشته باشند عصبانی بودن در منزل و یا داشتن توقع زیادی از اهل منزل و یا امر ونهی كردن بیش از حد در خانه و... مواردی از این قبیل موجب می شود نتوانند به طور كامل به گونه ای كه خدا راضی باشد حق همسر و بچه های خود را بپردازد.
87- مسأله: خادم گرفتن برای زن زمانی واجب است كه زن صاحب جلال و شأن بالایی باشد و یا از كسانی باشد كه همواره صاحب خدمتگزار بوده است. و اگر جلال و شأن او طوری باشد كه چند خدمتگزار داشته، بعید نیست بگوییم بر مرد واجب است چند خدمتگزار برای او بگیرد.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
ز: تعلیم احكام و مسائل اعتقادی
88- مسأله: بر مرد واجب است احكام مورد لزوم زن، و یا مسائل اعتقادی را به او تعلیم دهد، همانگونه كه برزن واجب است آنها را فرا بگیرد لكن این وجوب برای مرد كفایی است.
تبریزی: صراط النجاة با استفاده از سؤالهای 867 و 868.
فاضل: استفتاء
در نتیجه: اگر زن مثلاً احكام عادت ماهانه خود را نمی دانست و یا احكام نماز و روزه و... بر مرد واجب است آنها را به زن تعلیم دهد، البته اگر كس دیگری آن احكام را به زن بیاموزد و یا مرد از كسی بخواهد كه به زن آموزش دهد كفایت می كند.
89- سؤال: آیا مرد واجب است كتب تاریخی كلامی را برای همسر خود تهیه نماید؟
جواب: تبریزی: اگر تعلیم احكام و مسائل اعتقادی به زن منحصر در خرید كتاب باشد و نشود به گونه ای دیگر ویا به واسطه كسی دیگر مسائل را به زن تعلیم نمود، بر مرد واجب است تهیه نماید.
صراط النجاة، با استفاده از سؤالات 867، 868 و 869
90- سؤال: شوهر من احكام شرعی را نمی داند و به من نیز اجازه نمی دهد برای فراگیری آن از خانه خارج شوم، آیا می توانم بدون اجازه شوهرم برای فراگیری مسائل شرعی از خانه خارج بشوم و یا مثلاً به مسجد و یا نماز جمعه بروم ؟
جواب:
تبریزی: اگر ممكن نیست در خانه احكام شرعیه را فرا بگیرید نمی تواند جلوگیری نماید. ولی برای مسجد و غیر آن بنابر احتیاط واجب بدون اجازه نمی تواند خارج شود. استفتاء
فاضل: اگر فراگیری مسائل شرعی از واجبات زن باشد و راهی برای فراگیری ندارد جز به خروج از منزل، به اندازه ضرورت وبه قدر واجب می تواند خارج شود. ولی برای مسجد و غیره بدون اجازه، نه. استفتاء.
91- مسأله: مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور كند.
امام: توضیح المسائل، مسأله 2414.
تبریزی: (14)
فاضل، توضیح المسائل، مسأله 2482.
مكارم: توضیح المسائل، مسأله 2064.
در نتیجه: انجام امور منزل به عهده زن نیست و مرد حق ندارد زن را مثلاً مجبور به تمیز كردن خانه، غذا پختن، شستن لباس و... نماید.
92- سؤال: آیا مرد می تواند خرید مایحتاج منزل را به عهده زن بگذارد و او را مجبور به تهیه آن كند؟
جواب: تهیه مایحتاج منزل به عهده مرد است و نمی تواند زن را به تهیه كردن آن مجبور سازد.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء
93- سؤال: آیا زن می تواند در منزل وظایف خود را انجام ندهد. مثلاً غذا نپزد، خانه را مرتب نكند و یا مرد می تواند زن را مجبور به انجام اینگونه امور نماید؟
جواب: مرد حق ندارد زن خود را مجبور به كار خانه كند.
امام: با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 2414.
فاضل: با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 2482.
تبریزی و مكارم: (15)
94- مسأله: در جمیع موارد ذكر شده، مستحب است مقدار و كیفیت نفقه به عرف و عادت شهر و محل سكونت كنونی زن اكتفا شود.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل النفقات، مسأله 8.
95- مسأله: اگر زن د رعقد با مرد شرط كند كه او را از شهری بیرون نبرد، و یا فلان شهر وی را سكونت دهد و یا منزل مخصوصی برایش تهیه كند،و مرد هم قبول كند، باید مرد به آن شرط عمل كند.
امام: با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 2451 و تحریر الوسیله، ج 2 ص 297.
فاضل: توضیح المسائل، مسأله 2517.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1950 .
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2460.
مكارم: توضیح المسائل، مسأله 2098.
96- سؤال: اگر زنی در عقد با شوهر خود شرط كند كه او را از شهری بیرون نبرد، ولی بعداً راضی شد و به شهر دیگری رفت و مدتی همراه شوهرش در آنجا زندگی كرد و دوباره به شهر اول بازگشت، آیا شرط ضمن عقد ساقط می شود؟ (یعنی آیا همچنان مرد حق ندارد زن را به شهر دیگری ببرد، یا شرط ساقط شده است و مرد می تواند زن را به هر كجا می خواهد ببرد؟)
جواب: تبریزی: اگر زن برای اقامت خود در شهر دوم وقت معین كند( مثلاً بگوید فقط برای یكسال یا كمتر و یا بیشتر) شرط ساقط نمی شود و در غیر این صورت شرط ساقط است .
صراط النجاة، سؤال 871.
97- سؤال: زن من همواره مرا مجبور می كند به خانه مادرش و یا خواهرش و یا بستگان خودش بروم، آیا بر من واجب است از او اطاعت كنم ؟
جواب: اطاعت از او واجب نیست.
امام - بهجت - فاضل - مكارم: استفتاء.
98- سؤال: آیا شوهر حق دارد زن را مجبور كند كه به منزل فلان فامیل برود، در حالی كه زن به هیچ وجه راضی نیست به منزل آنها برود، آیا اطاعت از او در این امر واجب است؟
جواب: شوهر حق دارد از خارج شدن زن از خانه ممانعت نماید ولی در اینگونه موارد بهتر است زن رضایت شوهر را به دست آورد.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء.
ح: حق آمیزش زن
99- مسأله: شوهر نمی تواندبیش از چهار ماه نزدیكی با عیال دائمی خود را ترك كند.خواه همسر او جوان باشد یا نباشد.
امام: توضیح المسائل، مسأله 2418 و تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی القسم و النشوز،مسأله 1 و كتاب نكاح، مسأله 13.
امام - فاضل - مكارم: عروةالوثقی، نكاح، فیما یتعلق باحكام الدخول، مسأله 7.
تبریزی (16)
فاضل: توضیح المسائل، مسأله 2486.
100- سؤال: اگر زن در كمتر از چهار ماه از شوهر طلب آمیزش كند، آیا بر مرد واجب است او را اجابت كند؟
جواب: چنانچه زن به گونه ای است كه مرد با او آمیزش نكند به معصیت خواهد افتاد بنابراین احتیاط واجب مرد باید درخواست زن را اجابت كند.
امام - فاضل - مكارم: عروةالوثقی، نكاح، فیما یتعلق باحكام الدخول مسأله 8.
تبریزی: (17)
101- سؤال: اگر مرد بخواهد به مسافرتی بیش از چهار ماه برود،
الف: آیا باید از همسرش اجازه بگیرد؟
ب: در صورتی كه باید اجازه بگیرد اگر زن اجازه نداد مسافرت او حرام است ؟
جواب: فاضل: اجازه گرفتن از همسر فی نفسه لازم نیست، اما چون زن هر چهار ماه یكبار حق مواقعه (آمیزش) دارد، لذا در فرض سؤال لازم است اجازه بگیرد كه در حقیقت به معنای طلب اسقاط حقش است و اگر بدون اجازه سفر كرد، در صورتی كه سفر او به قصد ادا نكردن حق زوجه و ترك واجب باشد، سفر او معصیت و حرام است و باید نماز را تمام بخواند.ولكن اگر به این قصد نباشد، حرام نیست. هر چند كه در این صورت احوط جمع بین قصر و اتمام است.
بله در خصوص سفر واجب شرعی تكلیف ساقط است، و نیز در سفرهای ضروری ولو عرفاً، مثل سفر تجارت یا زیارت یا تحصیل علم و نحو آنها، تكلیف ساقط است و سفر حرام نیست. استفتاء
102-سؤال: اگر مردی نذر كند كه در زمانی بیش از چهار ماه باهمسر خود نزدیكی نكند آیا نذر او صحیح است؟(مثلاً نذر كند هر شش ماه یكبار آمیزش كند) جواب: صحیح نیست.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء
103- مسأله: اگر مرد برای امر واجب شرعی و یا برای امر ضروری ولو ضرورت آن عرفی باشد مانند: تجارت یا تحصیل و غیره... لازم نیست قبل از چهار ماه نزد همسر خود باز گردد. ولی اگر سفر او ضرورتی نداشته باشد، مثلاً برای تفریح باشد، بنابراین احتیاط واجب باید قبل از چهار ماه نزد همسر خود باز گردد.
امام - فاضل: عروةالوثقی، نكاح، فصل فیمایتعلق باحكام الدخول، مسأله 7.
تبریزی - مكارم: (18)
104- سؤال: اگر مردی قسم بخورد كه به كمتر از چهار ماه با زن نزدیكی نكند قسم او صحیح است؟
جواب:
تبریزی: مادامی كه مرجعی بر ترك نباشد، نمی تواند قسم بخورد. استفتاء
فاضل: صحیح نیست استفتاء
105- مسأله: در موارد ذیل مرد می تواند آمیزش با همسرش خود را حتی بیش از چهار ماه ترك كند:
1- اگر زن رضایت داشته باشد.
2- در ضمن عقد شرط كرده باشند زن این حق را ساقط كند.
3- در صورتی كه مرد توانایی آمیزش نداشته باشد.
4- به جهت بیماری برای مرد یا زن ضرر داشته باشد.
5- زن نزد همسر نباشد.
6- زن ناشزه باشد.
7- زن دارای عذر شرعی باشد( مثلاً در زمان قاعدگی باشد).
امام - فاضل - مكارم: عروةالوثقی،نكاح، فصل فیما یتعلق باحكام الدخول، مسأله 8.
106- مسأله: در صورتی كه مرد به دلیل وجود مانعی مانند حیض بودن زن و یا هر یك از موارد ذكر شده در مسائل قبل و یا از روی عصیان، آمیزش با زن را در مدت چهار ماه ترك كند،بر او واجب نیست قضای آن را بجا آورد. اگر چه بنابر احتیاط باید زن را ارضاء كند، در هر حال مبدأ احتساب چهار ماه، آمیزش قبلی است نه گذشت چهار ماه قمری .
امام - فاضل - مكارم: فصل فیمایتعلق باحكام الدخول، مسأله 9.
107- مسأله: چنانچه دختر باكره باشد، مرد باید در هفت شب اول عروسی او همراه بخوابد، و اگر باكره نباشد در سه شب اول باید نزد او باشد، مگر آنكه زن از حق خود صرفنظر كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح ،فصل فی القسم والنشوز و النفاق، مسأله 4.
108- مسأله: اگر مردی هر یك از حقوق واجب زن را ادا نكند حكم نشوز پیدا می كند.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء
توجه: احكام نشوز در انتهای همین فصل به تفصیل خواهد آمد.
109- مسأله: مرد نمی تواند زن دائمی خود را به طوری ترك كند كه نه مثل زن شوهردار باشد نه مثل زن بی شوهر، لكن واجب نیست كه هر چهار شب یك شب را نزد او بماند.
امام: توضیح المسائل: مسأله 2417 و تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فی النشوز، مسأله 1.
مكارم: توضیح المسائل، مسأله 2066.
حقوق مرد نسبت به زن
حقوق شوهر نسبت به زن عبارتند از:
الف - عدم خروج از منزل مگر به اذن شوهر.
ب - عدم جو از صدقه دادن، نذر كردن ویا قسم خوردن مگر به اذن شوهر.
ج - تمكین به شوهر در هر زمانی كه مرد بخواهد.
د - پاك كردن خود از هر چیزی كه باعث دور كردن شوهر از تمتّعات جنسی است .
ه - رعایت نظافت و آرایش كردن در صورتی كه شوهر آن را طلب كند.
الف - عدم خروج از منزل مگر به اذن شوهر
110- مسأله: زنی كه عقد دائمی شده نباید بدون اجازه شوهرش از خانه بیرون رود.
امام :تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النشوز ، قبل از مسئله 1 و توضیح المسائل ،
مسئله 2412.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1897.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2421.
فاضل: توضیح المسائل، مسأله 2480 .
مكارم (19)
111- سؤال: آیا باید برای صله رحم بابستگان نزدیك و یا حتی با پدر و مادر و خانواده خود، از شوهرم برای خروج از خانه اجازه بگیرم یا می توانم به قدر انجام صله رحم بدون اذن شوهر از خانه خارج شوم ؟
جواب: خروج از خانه حتی اگر برای صله رحم و یا دیدن پدر و مادر و بستگان نزدیك باشد، بدون اجازه شوهر حرام است .
امام - بهجت - تبریزی - فاضل :مدرك مسأله قبل.
مكارم(20)
112- سؤال: اگر خانمی بداند شوهرش با خارج شدن او از خانه برای فلان مكان راضی است، آیا می تواند بدون اجازه شوهرش از خانه خارج شود؟ یا اینكه باید برای هر خروج از خانه علیرغم علم به رضایت شوهر، از او اجازه بگیرد؟
جواب: اگر زن اطمینان دارد كه شوهرش رضایت دارد و اجازه می دهد، خروجش از منزل اشكال ندارد.
امام - فاضل - تبریزی - مكارم: استفتاء
بهجت (21)
در نتیجه: اگر خانمی مطمئن باشد شوهرش با خروج از خانه او رضایت دارد می تواند از خانه خارج شود، اگر چه از شوهر اجازه نگیرد. بنابراین مواردی كه معمولاً شوهر به زن اجازه می دهد، مانند خروج برای كار یا خرید یا صله رحم با افراد خاصی و... زن می تواند از منزل خارج شود. البته باید توجه داشت مواردی كه زن شك دارد كه شوهر اجازه می دهد یا نه، حق ندارد بودن اذن شوهر از خانه خارج شود.
همچنین باید خانمها توجه نمایند نمی توانند بگویند چون شوهر با خروج از منزل برای رفتن خانه مثلاً فلان فامیل راضی است پس حتماً با خروج برای رفتن به منزل شخص دیگری هم راضی است و از خانه خارج شود. بلكه باید بداند كه شوهر برای رفتن به منزل فرد دوم، رضایت دارد و به او اجازه می دهد. زیرا چه بسیار مواردی كه ممكن است شوهر با خروج زن به محلی راضی باشد اما با محلهای مشابه راضی نباشد. بنابراین خانمها باید از قیاس در مسأله به شدت پرهیز نمایند. بله اگر شوهر اجازه كلی داده است و یا زن مطمئن است كه به محل دوم رفتن مورد رضای شوهر است می تواند از منزل خارج شود.
113- سؤال: اگر خانمی از شوهرش اجازه گرفت به محلی برود، آیا می تواند از آنجا به محل دیگری برود؟ مثلاً به خانه خواهر یا مادر خود برود؟
جواب:
تبریزی: به همان اندازه كه شوهر اجازه داده است باید عمل كند. استفتاء
فاضل: اگر احراز رضایت رفتن به محل دیگر بكند، می تواندبرود والّا نه.
استفتاء.
بهجت: اگر علم به رضایت شوهر دارد می تواند برود والّا نه .
با استفاده از توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله 18.
114- سؤال: آیا زن می تواند بدون اجازه شوهر به مسجد یا نماز جمعه یا به طور كلی به مجالس مذهبی برود؟
جواب:
بهجت - تبریزی: اگر فرا گرفتن احكام شرعیه متوقف بر خارج شدن از خانه باشد، می تواند خارج شود.
بهجت: با استفاده از توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسأله 18 و تبریزی: استفتاء.
فاضل: اگر شوهر رضایت نداشته باشد، بیرون رفتن حرام است استفتاء
115- سؤال: اگر مردی برای انتقام گرفتن از زن خود، به او اجازه خروج از منزل را ندهد، آیا زن باید اطاعت كند؟ مثلاً همیشه اجازه می داده به محلی برود ولی حالا برای انتقام اجازه نمی دهد.
جواب: فاضل: انتقام گرفتن مرد از همسر خود، مناسب اخلاق انسانی و اسلامی نیست. ولی اگر به هر جهت اجازه خروج نداد، بر زن واجب است كه اطاعت كند. استفتاء
116- سؤال:
اگر خانمی بدون اجازه شوهرش از منزل خارج شده، تكلیف او از لحاظ نماز و روزه چیست؟ آیا او ناشزه می شود؟
جواب: تبریزی: چنانچه به عنوان ترك شوهر و قهر باشد ناشزه است؛ و در سفر نماز و روزه اش تمام است و در غیر اینصورت احتیاطاً جمع كند(هم شكسته بخواند و هم تمام) و در هر حال باید برگردد.
استفتاء
فاضل: اگر با لباسی كه شوهر در اختیار او گذاشته نماز بخواند، چنانچه شوهر راضی نباشد نمازش باطل است ولی روزه او صحیح است هر چند معصیت كرده است. استفتاء
117- سؤال: آیا زن می تواند در حین عقد شرط كند كه اجازه خروج از منزل به دست خودش باشد؟
جواب: چنین شرطی نافذ نیست و اگر هم ضمن عقد آن را شرط كرده اید عقد شما صحیح، ولی شرط آن باطل است .
امام: با استفاده از تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فی الشروط المذكوره فی عقد، مسائل 1 و 2.
بهجت - تبریزی - فاضل: (22)
ب: عدم جواز صدقه، نذر و قسم خوردن زن مگر به اذن شوهر
احكام و سؤالات این قسمت در فصل روابط اقتصادی از سؤال 50 تا 58 آمده است مراجعه فرمایید.
118- سؤال: اگر زنی هنگام عقد شرط كرده است كه مجاز به انجام كارهای فرهنگی در خارج خانه باشد و یا اجازه داشته باشد كار كند و مرد نیز پذیرفته است، اگر بعد از ازدواج، مرد اجازه ندهد برای انجام اینگونه كارها از منزل خارج بشود، آیا زن می تواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود؟
جواب:
بهجت - تبریزی: در فرض مذكور می تواند بدون اذن شوهر برای انجام كارهای مذكور خارج شود .
بهجت: با استفاده از توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله 18.
تبریزی :استفتاء
فاضل: در فرض شرط نمی تواند از زوجه ممانعت كند مگر اینكه شغل مناسب شأن او نباشد استفتاء
ج: حق تمكین
119 - مسأله: زن باید خود را برای هر لذتی كه همسرش می خواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیكی كردن او جلوگیری نكند .
امام: تحریرالوسیله، فصل فی القسم و النشوز، قبل از مسئله 1 و توضیح المسائل، مسأله 2412 .
بهجت: توضیح المسائل، مسئله 1897 .
تبریزی: توضیح المسائل، مسئله 2421
فاضل: توضیح المسائل، مسئله 2480
مكارم: توضیح المسائل، مسئله 2062
120- سؤال: اگر مرد در روابط زناشویی افراط كند و این برای سلامتی زن و حتی خود شوهر مضر باشد، آیا زن می تواند به اندازه معقول تمكین كند؟
جواب:
تبریزی
به اندازه متعارف تمكین لازم است و نه بیشتر. استفتاء
فاضل: اگر برای زن ضرر قابل توجهی داشته باشد می تواند تمكین نكند، بلكه برای حفظ سلامتی خود تمكین نكردن لازم است. اما اگر ضرر متوجه شوهر است، نمی تواند تمكین نكند. استفتاء
121- سؤال: اگر زن دارای ضعف شدید بدنی باشد، و یا به علت بیماری توان تمكین به شوهر نداشته باشد آیا می تواند شوهر را تمكین نكند؟
جواب:
بهجت: در صورت داشتن عذر شرعی می تواند تمكین نكند.
با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 1897.
تبریزی: در صورت عذر می تواند تمكین نكند استفتاء
فاضل: ضعف غیر قابل تحمل و بیماری، مسقط تكلیف است و زن در آن حال می تواند تمكین نكند استفتاء
د - رفع منافرات
122- مسأله: زن باید چیزهایی را كه در روابط جنسی موجب منافرت و عدم رغبت مرد به زن می شود را از خود دور كند.
امام: تحریر الوسیله، القول فی النشوز، قبل از مسئله 1.
در نتیجه: بطور مثال اگر زن در منزل همواره دارای لباسهای كثیف و رویی ژولیده باشد و همیشه بوی غذا از او به مشام برسد و یا دارای اخلاقی تند و برخوردهایی غیر عاطفی باشد و یا چنان خود را با كار در خانه و یا در بیرون خسته كند كه توان حتی صحبت كردن با شوهر را نداشته باشد، و یا چنان سردی از خود نشان دهد كه هیچ رغبتی برای مرد نسبت به او به وجود نیاید و امثال آن، همه و همه مواردی هستند كه باعث می شود زن، واجب شرعی خود را ترك كند و نه فقط حكم ناشزه را پیدا كند بلكه از داشتن یك زندگی شیرین و عاطفی محروم بماند.
ه - آرایش و نظافت
123- مسأله: زن باید در صورتی كه شوهر بخواهد برای او آرایش كند و نظافت نماید.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، قبل از مسأله 1.
فاضل: (23)
124- سؤال: اگر مردی به زن امر كند فلان آرایش را برایش بنماید و یا فلان لباس را در منزل بپوشد، آیا زن باید اطاعت كند؟
جواب: اطاعت زن از شوهر در مورد مربوط به استمتاعات واجب است و امور مذكور اگر در این راستا باشد یا ترك آنها موجب نفرت شوهر باشد، باید اطاعت كند والّا لازم نیست.
امام: با استفاده از مدرك سؤال قبل.
فاضل: استفتاء
نشوز
الف - نشوز زن
125- مسأله: زن در هر یك از صور ذیل ناشزه می شود، و در نتیجه حق نفقه او ساقط می شود و مرد می تواند نفقه او را نپردازد:
1- عدم تمكین به شوهر.
2- خارج شدن از خانه بدون اذن و رضایت شوهر.
3- پاك نكردن خود از هر آنچه باعث دور كردن شوهر از تمتعات و لذات می گردد.
4- ترك نظافت و یا ترك آرایش، اگر شوهر آن را طلب كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، قبل از مسأله 1 و فصل فی النفقات، مسأله 1 و توضیح المسائل، مسأله 2413.
بهجت - تبریزی: (24)
فاضل: توضیح المسائل، مسأله 2481 و استفتاء
مكارم توضیح المسائل، مسأله 2063
126- مسأله:اگر زن در اعمالی كه بر او واجب نیست از شوهر اطاعت نكند، ناشزه نمی شود.
امام - تبریزی - فاضل - مكارم: با استفاده از مدرك مسأله قبل .
در نتیجه: اگر شوهر به زن امر كند، خانه را تمیز كند یا غذا بپزد یا فلان جنس را از بازار بخرد و یا... و زن از انجام این اوامر سرپیچی كند، ناشزه نمی شود. اگر چه بهتر است زن در اینگونه امور از شوهر اطاعت كند.
127- سؤال: زن با چند مرتبه اطاعت نكردن در وظایف واجب خود نسبت به شوهر ناشزه می شود؟
جواب: اگر زن بدون عذر وظایف خود را انجام ندهد حتی اگر برای یكبار، نشوز محقق می شود و اگرتوبه كرد و از شوهر اطاعت نمود نشوز برداشته می شود.
امام - تبریزی - فاضل - مكارم: با استفاده از مدارك مسأله قبل.
128 - مسأله: اگر از خانمی نشانه های نشوز و نافرمانی ظاهر شد، مثلاً در حرف زدن و انجام كارها بسیار تند و خشن عمل كرد، و یا با شوهر قهر كند و یا خدای ناخواسته به شوهر اهانت كند، شوهر باید او را نصیحت كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، مسأله 1.
129- مسأله: اگر زن نصیحت شوهر (كه در مسأله پیش گفته شد) را نشنود و یكی از كارهایی كه باعث نشوز او می شود را انجام دهد (مثلاً بدون اذن شوهر از منزل خارج شود و یا خود را برای استمتاعات شوهر مهیا نكند و...) در این صورت مرد می تواند با او قهر كند و از همخوابی با او دوری كند؛ یعنی یا در رختخواب به او پشت كند و یا اصلاً نزد او نخوابد.
امام: مدرك مسأله قبل.
130- مسأله: اگر زن با قهر كردن نیز دست از نافرمانی شوهر برنداشت، مرد می تواند به اندازه ای كه باعث تنبّه و ترك نافرمانی او گردد وی را تنبیه كند، ولی بیش از آن جایز نیست و اگر باز هم زن تمكین نكرد می توان تنبیه را بیشتر یا شدیدتر كرد. البته به شرط آنكه قرمز، كبود و یا موجب جراحت بدن او نشود.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، مسأله 1.
131- مسأله: اگر تنبیه زن بیش از حد لازم باشد و یا باعث كبود شدن و یا جراحت گردد، علاوه بر اینكه شوهر معصیت كرده است باید دیه آن را نیز بپردازد.
امام: با استفاده از مدرك مسأله قبل.
132- مسأله: باید این تنبیه به قصد اصلاح زن باشد، نه برای تشفی خاطر و یا انتقام و امثال آن.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، مسأله 1.
در نتیجه: از چند مسأله گذشته چنین به دست می آید كه مردان اولاً نمی توانند زن خود را به هر بهانه ای تنبیه كنند، بلكه این حكم فقط در نافرمانیهایی است كه موجب نشوز زن می گردد، ثانیاً همواره باید ابتدا زن را نصیحت كرد اگر مؤثر نشد با او قهر كرد و اگر مؤثر نشد می توان او را با شرایط گفته شده، تنبیه نمود. بنابراین جایز نیست زن را بلافاصله بعد از نافرمانی تنبیه كرد. ثالثاً مردان نمی توانند به هر مقداری كه می خواهند زن را تنبیه كنند بلكه فقط باید به اندازه ای باشد كه زن از نافرمانی دست بردارد. رابعاً نباید به قدری باشد كه باعث قرمز شدن بدن و یا كبود شدن آن گردد. خامساً باید به قصد اصلاح زن باشد نه از روی عصبانیت، انتقام، تشفی خاطر و یا هر چیز دیگر. و شما خواننده عزیز توجه می فرمایید در واقع تنبیهی كه با چنین شرایطی باشد، تنبیه و تذكری برای زن خواهد بود كه باعث می شود به انجام وظایف خود ملزم گردد.
توجه و مراقبت: آقایان توجه داشته باشند در صورتی كه لازم شد با حفظ شرایط ذكر شده، زن را تنبیه كنند، باید به شدت از این كار در هنگام عصبانیت پرهیز نمایند، زیرا در آن صورت تنبیه اغلب برای فرونشاندن خشم و تشفی خاطر صورت می گیرد و این عمل حرام است و باید از آن پرهیز كرد.
134- مسأله: اگر خانمی ناشزه شود، سپس پشیمان شود، تا زمانی كه عملاً نشان نداد دست از نافرمانی كشیده است، نفقه او بر شوهر واجب نمی شود.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات مسأله 3.
در نتیجه: از زمانی نفقه زن بر مرد واجب می شود كه زن عملاً نشان دهد از روش خود دست برداشته است. بنابراین اگر زن فقط عذر خواهی كند، نفقه بر مرد واجب نمی شود.
ب - نشوز مرد
135- مسأله: اگر مرد به وظایف واجب خود نسبت به زن عمل نكند و نفقه زن را نپردازد ناشزه (البته استعمال صحیح آن ناشز است) می شود.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی النشوز، مسأله 2.
امام - بهجت - تبریزی - مكارم - فاضل: استفتاء.
136- مسأله: اگر نشانه های نشوز در مرد پیدا شود زن می تواند مرد را نصیحت كند و اگر نصیحت مؤثر نشد می تواند شكایت خود را نزد حاكم ببرد تا او مرد را وادار كند به وظایف خود عمل نماید.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: با استفاده از مدارك مسأله قبل .
137- سؤال: آیا زن حق دارد با شوهر خود قهر كند یا شوهر را كتك بزند؟
جواب: زن حق قهر كردن یا كتك زدن شوهر را ندارد.
امام با استفاده از تحریرالوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، مسأله 2.
بهجت - فاضل - مكارم: استفتاء
تبریزی: (25)
توجه و مراقبت: آقایان باید توجه داشته باشند عصبانی مزاج بودن، یكدندگی در منزل، امر و نهی كردن زیاد به گونه ای كه تنها تصمیم گیرنده در منزل باشند، نداشتن سعه صدر و تحمل، نداشتن گذشت در اتفاقات زندگی و مواردی از این قبیل، زمینه های بسیار مساعدی هستند كه باعث می شوند مرد حقوق همسر خود را ایفا نكند، در نتیجه علاوه بر اینكه معصیت كار بوده، ناشز نیز می شود. زیرا با توجه به حقوق زن نسبت به مرد مانند خوشرفتاری كردن با زن و یا بخشیدن اشتباهات او و... مرد باید در خانه، فضایی صمیمی و دوستانه را فراهم آورد تا از بروز هر گونه ناهنجاری جلوگیری شود.
- حقوق مرد نسبت به زن
- نشوز
حقوق و روابط زن و شوهر
69- مسأله: حقوق زن نسبت به شوهر عبارتند از:
الف - تهیه غذا به اندازه متعارف.
ب - تهیه پوشاك به اندازه شأن زن.
ج - تهیه وسایل مورد لزوم خانه.
د - تهیه مسكن متناسب با شأن و منزلت اجتماعی زن .
ه - اگر زن از روی جهل، اشتباهی انجام داد مرد او را ببخشد.
و - خوش رویی و خوش رفتاری با زن.
ز - تعلیم احكام و مسائل اعتقادی (به وجوب كفایی).
ح - حداقل هر چهار ماه یكبار با او آمیزش كند.
الف :تهیه غذا
70- مسأله: مقدار غذا و كمیت آن به اندازه ای است كه زن را سیر كند و در جنس آن باید رجوع شود به آنچه كه برای امثال او در شهرش متعارف است.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
71- مسأله: اگر غذایی متناسب با مزاج زن باشد و یا زن به خوردن آن عادت داشته باشد به گونه ای كه ترك آن موجب ضرر برای او گردد، بر مرد واجب است آن غذا را برای زن تهیه نماید.
امام: مدرك مسأله قبل.
در نتیجه: اگر زن عادت كرده باشد در خانه پدرش نوع خاصی از غذا را بخورد و یا بیاشامد مثلاً همیشه گوشت می خورد و یا نوع خاصی از غذا و یا هر چیز دیگر به گونه ای كه اگر غیر آن باشد به علت عادتی كه دارد برایش ضرر داشته باشد، بر مرد واجب است همان برنامه غذایی را برایش فراهم نماید،مگر آن كه زن به غیر آن راضی باشد.
72- مسأله: بر مرد واجب است چیزهایی غیر از غذا را كه زن عادت دارد استفاده نماید، از قبیل چای، قهوه، تنباكو و...را نیز اگر برای زن ترك آن ضرر دارد، تهیه نماید.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
73- مسأله: بر مرد واجب است آنچه كه از میوه های مختلف در فصلها برای مثل زن متعارف است برای او فراهم نماید.
امام: مدرك مسأله قبل.
74- مسأله: زن می تواند به دو گونه غذا را از شوهر طلب نماید یا به طور متعارف در خانه شوهر با همدیگر بخورند و بر سر یك سفره باشند و یا اینكه فقط نفقه خودش را طلب نماید و به تنهایی بخورد و یا هر كار دیگری كه می خواهد با آن بكند. و شوهرش حق ندارد زن را به شكل اول یا دوم ملزم نماید.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 12.
75- مسأله: شوهر نیز می تواند دو گونه غذا را به زن بدهد، غذایی كه آماده خوردن است مانند نان، خرما، غذای پخته و یا هر چیزی كه آماده خوردن باشد و یا اینكه چیزی است كه برای خوردن باید پخته شود و یا آماده گردد. و زن حق ندارد شوهر را به هركدام ملزم نماید.
امام: تحریر الوسیله، كتاب، نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 13.
76- مسأله: اگر برای طبخ غذا احتیاج به هیزم، نفت و یا هر چیز دیگر مانند ادویه، نمك و... باشد بر مرد واجب است آن را نیز برای زن تهیه نماید. البته نباید آن چیز خلاف متعارف باشد.
امام: مدرك مسأله قبل.
77- مسأله: زن حق ندارد شوهر را ملزم كند به جای غذا، پول آن را به او بدهد لكن اگر هر دو به دادن پول توافق كردند و زن آن را تحویل بگیرد مالكش می شود و تكلیف از شوهر ساقط می گردد.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 14.
78- سؤال: زن من مرتب می گوید باید از فلان فروشگاه، مواد غذایی بخرم و یا باید در فلان رستوران غذا بخوریم. با توجه به اینكه پرداخت هزینه این غذاها برای من بسیار مشكل است، آیا بر من واجب است همانگونه كه او می خواهد عمل نمایم؟
جواب: شما مختارید كه مواد اولیه غذا و یا غذای طبخ شده و یا پول آن را به او بدهید، البته باید شؤونات او را رعایت نمایید. و بیش از آن چیزی به عهده شما نیست .
امام: با استفاده از تحریرالوسیله، كتاب، نكاح، فصل فی النفقات، مسائل 8، 12، 13 و 14.
ب: تهیه پوشاك
79- مسأله: مقدار و نوع لباس نیز به علت تنوع و اختلاف زیاد بین آنها، به اندازه ای بر مرد واجب است كه مناسب شأن زن باشد.
بنابراین مرد باید برای فصول مختلف لباسی متناسب حال زن و شؤونات خانوادگی او تهیه نماید؛ و اگر زن از صاحبان تجمل باشد واجب است بر مرد علاوه بر لباس بدن لباسی دیگر به حسب حال امثال او برایش تهیه كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
توجه: در صورتی بر مرد واجب است لباس متناسب با شأن و موقعیت اجتماعی زن تهیه كند كه این كار منجر به فعل حرامی نگردد. مثلاً اگر زن قبل ازدواج لباس شهرت می پوشیده و یا مثلاً در مقابل نامحرم جوراب نازك می پوشیده و یا لباس را اگر چه متناسب شأن اوست برای خودنمایی به نامحرم استفاده می كند و... و امثال آن بر مرد واجب نیست آنها را تهیه نماید. بلكه واجب است بر مرد كه او را نهی از منكر بنماید.
همچنین نباید تهیه لباس و لباسها برای زن منجر به اسراف گردد. كه این نیز فعل حرامی است.
بنابراین اگر خانمی بخواهد برای هر مهمانی كه می رود لباس نو خاصی بپوشد و این كار را همواره ادامه بدهد، به بهانه اینكه قبلاً در خانه پدری همین كار را می كرده و یا اینكه لباسهایی را طلب می كند كه از لحاظ قیمت خیلی بیش از متعارف است، بر مرد واجب نیست آن را تهیه نماید.
80- مسأله: مرد باید برای زن لباس تهیه كند، حال چه از مال خودش باشد یا به واسطه عاریه و یا اجازه كردن. و تا زمانی كه آن لباس موجود باشد و مندرس نشده باشد به طوری كه مناسب حال زن باشد، زن نمی تواند مطالبه پوشش دیگری نماید.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 15.
ج: تهیه وسایل مورد لزوم خانه
81- مسأله: تهیه وسایل منزل مانند فرش، روانداز، پرده، لحاف، وسایل پخت و پز و آنچه كه زن برای نظافت نیاز دارد نیز همگی به عهده مرد است و مقدار، جنس و كیفیت هر یك نیز باید متناسب با شأن و منزلت زن باشد.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
در نتیجه: اگر زن در خانه ای زندگی كرده است كه مثلاً از نوعی خاص فرش و رختخواب استفاده می كرده، مثلاً همیشه روی تخت می خوابیده و شأن او داشتن پرده های خاص و یا وسایل خاصی است، بر مرد واجب است آنها را تهیه نماید. البته تا آنجا كه منجربه حرامی نگردد.
د: تهیه مسكن
82- مسأله: بر مرد واجب است خانه ای كه لایق همسرش است برای او تهیه كند، چه به صورت ملك یا اجاره یا عاریه و... و زن می تواند از شوهر بخواهد هیچكس به غیر از شوهر با او زندگی نكند. به گونه ای كه خانه یا اطاقی كه در آن زندگی می كنند فقط از آن زن و شوهر باشد.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 15.
83- مسأله: بر مرد واجب است مواد سوختی منزل مثل نفت، گاز، هیزم، زغال، و امثال آن را برای زن تهیه نماید. همچنین باید داروهایی كه معمولاً در طول سال به آن نیاز است را برای زن تهیه كند.
امام: تحریرالوسیله ،كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 9.
84- مسأله: بر مرد واجب است تمام نفقات زن را بپردازد، چه زن نیاز داشته باشد یا نداشته باشد. حتی اگر از ثروتمندترین مردم باشد.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 19.
ه: بخشیدن اشتباهات زن
85- مسأله: اگر زن از روی جهل اشتباهی انجام داد مرد باید او را ببخشد. امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی القسم و النشوز، قبل از مسأله 1.
و: خوش رفتاری با زن
86- مسأله: مرد باید با زن خود خوش رفتار باشد و با او با روی گشاده برخورد كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی القسم والنشوز، قبل از مسأله 1.
در نتیجه: یكی از حقوق زن نسبت به مرد این است كه مرد نباید در خانه عصبانی مزاج و تند خو باشد، بلكه باید خوش اخلاق و گشاده رو باشد.
تذكر این نكته بسیار ضروری به نظر می رسد كه خوش اخلاق بودن و خوشرو بودن به این نیست كه وقتی همه چیز مطابق میل بود انسان خوش برخورد باشد، بلكه خوشرفتاری زمانی است كه وقتی مسأله ای اتفاق می افتد كه معمولاً مردان با روبرو شدن با آن عصبانی می شوند، انسان بتواند جلو خشم خود را بگیرد و اخلاق نیكو را پیشه كند. بنابراین آقایان محترم باید توجه داشته باشند عصبانی بودن در منزل و یا داشتن توقع زیادی از اهل منزل و یا امر ونهی كردن بیش از حد در خانه و... مواردی از این قبیل موجب می شود نتوانند به طور كامل به گونه ای كه خدا راضی باشد حق همسر و بچه های خود را بپردازد.
87- مسأله: خادم گرفتن برای زن زمانی واجب است كه زن صاحب جلال و شأن بالایی باشد و یا از كسانی باشد كه همواره صاحب خدمتگزار بوده است. و اگر جلال و شأن او طوری باشد كه چند خدمتگزار داشته، بعید نیست بگوییم بر مرد واجب است چند خدمتگزار برای او بگیرد.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات، مسأله 8.
ز: تعلیم احكام و مسائل اعتقادی
88- مسأله: بر مرد واجب است احكام مورد لزوم زن، و یا مسائل اعتقادی را به او تعلیم دهد، همانگونه كه برزن واجب است آنها را فرا بگیرد لكن این وجوب برای مرد كفایی است.
تبریزی: صراط النجاة با استفاده از سؤالهای 867 و 868.
فاضل: استفتاء
در نتیجه: اگر زن مثلاً احكام عادت ماهانه خود را نمی دانست و یا احكام نماز و روزه و... بر مرد واجب است آنها را به زن تعلیم دهد، البته اگر كس دیگری آن احكام را به زن بیاموزد و یا مرد از كسی بخواهد كه به زن آموزش دهد كفایت می كند.
89- سؤال: آیا مرد واجب است كتب تاریخی كلامی را برای همسر خود تهیه نماید؟
جواب: تبریزی: اگر تعلیم احكام و مسائل اعتقادی به زن منحصر در خرید كتاب باشد و نشود به گونه ای دیگر ویا به واسطه كسی دیگر مسائل را به زن تعلیم نمود، بر مرد واجب است تهیه نماید.
صراط النجاة، با استفاده از سؤالات 867، 868 و 869
90- سؤال: شوهر من احكام شرعی را نمی داند و به من نیز اجازه نمی دهد برای فراگیری آن از خانه خارج شوم، آیا می توانم بدون اجازه شوهرم برای فراگیری مسائل شرعی از خانه خارج بشوم و یا مثلاً به مسجد و یا نماز جمعه بروم ؟
جواب:
تبریزی: اگر ممكن نیست در خانه احكام شرعیه را فرا بگیرید نمی تواند جلوگیری نماید. ولی برای مسجد و غیر آن بنابر احتیاط واجب بدون اجازه نمی تواند خارج شود. استفتاء
فاضل: اگر فراگیری مسائل شرعی از واجبات زن باشد و راهی برای فراگیری ندارد جز به خروج از منزل، به اندازه ضرورت وبه قدر واجب می تواند خارج شود. ولی برای مسجد و غیره بدون اجازه، نه. استفتاء.
91- مسأله: مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور كند.
امام: توضیح المسائل، مسأله 2414.
تبریزی: (14)
فاضل، توضیح المسائل، مسأله 2482.
مكارم: توضیح المسائل، مسأله 2064.
در نتیجه: انجام امور منزل به عهده زن نیست و مرد حق ندارد زن را مثلاً مجبور به تمیز كردن خانه، غذا پختن، شستن لباس و... نماید.
92- سؤال: آیا مرد می تواند خرید مایحتاج منزل را به عهده زن بگذارد و او را مجبور به تهیه آن كند؟
جواب: تهیه مایحتاج منزل به عهده مرد است و نمی تواند زن را به تهیه كردن آن مجبور سازد.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء
93- سؤال: آیا زن می تواند در منزل وظایف خود را انجام ندهد. مثلاً غذا نپزد، خانه را مرتب نكند و یا مرد می تواند زن را مجبور به انجام اینگونه امور نماید؟
جواب: مرد حق ندارد زن خود را مجبور به كار خانه كند.
امام: با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 2414.
فاضل: با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 2482.
تبریزی و مكارم: (15)
94- مسأله: در جمیع موارد ذكر شده، مستحب است مقدار و كیفیت نفقه به عرف و عادت شهر و محل سكونت كنونی زن اكتفا شود.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل النفقات، مسأله 8.
95- مسأله: اگر زن د رعقد با مرد شرط كند كه او را از شهری بیرون نبرد، و یا فلان شهر وی را سكونت دهد و یا منزل مخصوصی برایش تهیه كند،و مرد هم قبول كند، باید مرد به آن شرط عمل كند.
امام: با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 2451 و تحریر الوسیله، ج 2 ص 297.
فاضل: توضیح المسائل، مسأله 2517.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1950 .
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2460.
مكارم: توضیح المسائل، مسأله 2098.
96- سؤال: اگر زنی در عقد با شوهر خود شرط كند كه او را از شهری بیرون نبرد، ولی بعداً راضی شد و به شهر دیگری رفت و مدتی همراه شوهرش در آنجا زندگی كرد و دوباره به شهر اول بازگشت، آیا شرط ضمن عقد ساقط می شود؟ (یعنی آیا همچنان مرد حق ندارد زن را به شهر دیگری ببرد، یا شرط ساقط شده است و مرد می تواند زن را به هر كجا می خواهد ببرد؟)
جواب: تبریزی: اگر زن برای اقامت خود در شهر دوم وقت معین كند( مثلاً بگوید فقط برای یكسال یا كمتر و یا بیشتر) شرط ساقط نمی شود و در غیر این صورت شرط ساقط است .
صراط النجاة، سؤال 871.
97- سؤال: زن من همواره مرا مجبور می كند به خانه مادرش و یا خواهرش و یا بستگان خودش بروم، آیا بر من واجب است از او اطاعت كنم ؟
جواب: اطاعت از او واجب نیست.
امام - بهجت - فاضل - مكارم: استفتاء.
98- سؤال: آیا شوهر حق دارد زن را مجبور كند كه به منزل فلان فامیل برود، در حالی كه زن به هیچ وجه راضی نیست به منزل آنها برود، آیا اطاعت از او در این امر واجب است؟
جواب: شوهر حق دارد از خارج شدن زن از خانه ممانعت نماید ولی در اینگونه موارد بهتر است زن رضایت شوهر را به دست آورد.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء.
ح: حق آمیزش زن
99- مسأله: شوهر نمی تواندبیش از چهار ماه نزدیكی با عیال دائمی خود را ترك كند.خواه همسر او جوان باشد یا نباشد.
امام: توضیح المسائل، مسأله 2418 و تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی القسم و النشوز،مسأله 1 و كتاب نكاح، مسأله 13.
امام - فاضل - مكارم: عروةالوثقی، نكاح، فیما یتعلق باحكام الدخول، مسأله 7.
تبریزی (16)
فاضل: توضیح المسائل، مسأله 2486.
100- سؤال: اگر زن در كمتر از چهار ماه از شوهر طلب آمیزش كند، آیا بر مرد واجب است او را اجابت كند؟
جواب: چنانچه زن به گونه ای است كه مرد با او آمیزش نكند به معصیت خواهد افتاد بنابراین احتیاط واجب مرد باید درخواست زن را اجابت كند.
امام - فاضل - مكارم: عروةالوثقی، نكاح، فیما یتعلق باحكام الدخول مسأله 8.
تبریزی: (17)
101- سؤال: اگر مرد بخواهد به مسافرتی بیش از چهار ماه برود،
الف: آیا باید از همسرش اجازه بگیرد؟
ب: در صورتی كه باید اجازه بگیرد اگر زن اجازه نداد مسافرت او حرام است ؟
جواب: فاضل: اجازه گرفتن از همسر فی نفسه لازم نیست، اما چون زن هر چهار ماه یكبار حق مواقعه (آمیزش) دارد، لذا در فرض سؤال لازم است اجازه بگیرد كه در حقیقت به معنای طلب اسقاط حقش است و اگر بدون اجازه سفر كرد، در صورتی كه سفر او به قصد ادا نكردن حق زوجه و ترك واجب باشد، سفر او معصیت و حرام است و باید نماز را تمام بخواند.ولكن اگر به این قصد نباشد، حرام نیست. هر چند كه در این صورت احوط جمع بین قصر و اتمام است.
بله در خصوص سفر واجب شرعی تكلیف ساقط است، و نیز در سفرهای ضروری ولو عرفاً، مثل سفر تجارت یا زیارت یا تحصیل علم و نحو آنها، تكلیف ساقط است و سفر حرام نیست. استفتاء
102-سؤال: اگر مردی نذر كند كه در زمانی بیش از چهار ماه باهمسر خود نزدیكی نكند آیا نذر او صحیح است؟(مثلاً نذر كند هر شش ماه یكبار آمیزش كند) جواب: صحیح نیست.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء
103- مسأله: اگر مرد برای امر واجب شرعی و یا برای امر ضروری ولو ضرورت آن عرفی باشد مانند: تجارت یا تحصیل و غیره... لازم نیست قبل از چهار ماه نزد همسر خود باز گردد. ولی اگر سفر او ضرورتی نداشته باشد، مثلاً برای تفریح باشد، بنابراین احتیاط واجب باید قبل از چهار ماه نزد همسر خود باز گردد.
امام - فاضل: عروةالوثقی، نكاح، فصل فیمایتعلق باحكام الدخول، مسأله 7.
تبریزی - مكارم: (18)
104- سؤال: اگر مردی قسم بخورد كه به كمتر از چهار ماه با زن نزدیكی نكند قسم او صحیح است؟
جواب:
تبریزی: مادامی كه مرجعی بر ترك نباشد، نمی تواند قسم بخورد. استفتاء
فاضل: صحیح نیست استفتاء
105- مسأله: در موارد ذیل مرد می تواند آمیزش با همسرش خود را حتی بیش از چهار ماه ترك كند:
1- اگر زن رضایت داشته باشد.
2- در ضمن عقد شرط كرده باشند زن این حق را ساقط كند.
3- در صورتی كه مرد توانایی آمیزش نداشته باشد.
4- به جهت بیماری برای مرد یا زن ضرر داشته باشد.
5- زن نزد همسر نباشد.
6- زن ناشزه باشد.
7- زن دارای عذر شرعی باشد( مثلاً در زمان قاعدگی باشد).
امام - فاضل - مكارم: عروةالوثقی،نكاح، فصل فیما یتعلق باحكام الدخول، مسأله 8.
106- مسأله: در صورتی كه مرد به دلیل وجود مانعی مانند حیض بودن زن و یا هر یك از موارد ذكر شده در مسائل قبل و یا از روی عصیان، آمیزش با زن را در مدت چهار ماه ترك كند،بر او واجب نیست قضای آن را بجا آورد. اگر چه بنابر احتیاط باید زن را ارضاء كند، در هر حال مبدأ احتساب چهار ماه، آمیزش قبلی است نه گذشت چهار ماه قمری .
امام - فاضل - مكارم: فصل فیمایتعلق باحكام الدخول، مسأله 9.
107- مسأله: چنانچه دختر باكره باشد، مرد باید در هفت شب اول عروسی او همراه بخوابد، و اگر باكره نباشد در سه شب اول باید نزد او باشد، مگر آنكه زن از حق خود صرفنظر كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح ،فصل فی القسم والنشوز و النفاق، مسأله 4.
108- مسأله: اگر مردی هر یك از حقوق واجب زن را ادا نكند حكم نشوز پیدا می كند.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء
توجه: احكام نشوز در انتهای همین فصل به تفصیل خواهد آمد.
109- مسأله: مرد نمی تواند زن دائمی خود را به طوری ترك كند كه نه مثل زن شوهردار باشد نه مثل زن بی شوهر، لكن واجب نیست كه هر چهار شب یك شب را نزد او بماند.
امام: توضیح المسائل: مسأله 2417 و تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فی النشوز، مسأله 1.
مكارم: توضیح المسائل، مسأله 2066.
حقوق مرد نسبت به زن
حقوق شوهر نسبت به زن عبارتند از:
الف - عدم خروج از منزل مگر به اذن شوهر.
ب - عدم جو از صدقه دادن، نذر كردن ویا قسم خوردن مگر به اذن شوهر.
ج - تمكین به شوهر در هر زمانی كه مرد بخواهد.
د - پاك كردن خود از هر چیزی كه باعث دور كردن شوهر از تمتّعات جنسی است .
ه - رعایت نظافت و آرایش كردن در صورتی كه شوهر آن را طلب كند.
الف - عدم خروج از منزل مگر به اذن شوهر
110- مسأله: زنی كه عقد دائمی شده نباید بدون اجازه شوهرش از خانه بیرون رود.
امام :تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النشوز ، قبل از مسئله 1 و توضیح المسائل ،
مسئله 2412.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1897.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2421.
فاضل: توضیح المسائل، مسأله 2480 .
مكارم (19)
111- سؤال: آیا باید برای صله رحم بابستگان نزدیك و یا حتی با پدر و مادر و خانواده خود، از شوهرم برای خروج از خانه اجازه بگیرم یا می توانم به قدر انجام صله رحم بدون اذن شوهر از خانه خارج شوم ؟
جواب: خروج از خانه حتی اگر برای صله رحم و یا دیدن پدر و مادر و بستگان نزدیك باشد، بدون اجازه شوهر حرام است .
امام - بهجت - تبریزی - فاضل :مدرك مسأله قبل.
مكارم(20)
112- سؤال: اگر خانمی بداند شوهرش با خارج شدن او از خانه برای فلان مكان راضی است، آیا می تواند بدون اجازه شوهرش از خانه خارج شود؟ یا اینكه باید برای هر خروج از خانه علیرغم علم به رضایت شوهر، از او اجازه بگیرد؟
جواب: اگر زن اطمینان دارد كه شوهرش رضایت دارد و اجازه می دهد، خروجش از منزل اشكال ندارد.
امام - فاضل - تبریزی - مكارم: استفتاء
بهجت (21)
در نتیجه: اگر خانمی مطمئن باشد شوهرش با خروج از خانه او رضایت دارد می تواند از خانه خارج شود، اگر چه از شوهر اجازه نگیرد. بنابراین مواردی كه معمولاً شوهر به زن اجازه می دهد، مانند خروج برای كار یا خرید یا صله رحم با افراد خاصی و... زن می تواند از منزل خارج شود. البته باید توجه داشت مواردی كه زن شك دارد كه شوهر اجازه می دهد یا نه، حق ندارد بودن اذن شوهر از خانه خارج شود.
همچنین باید خانمها توجه نمایند نمی توانند بگویند چون شوهر با خروج از منزل برای رفتن خانه مثلاً فلان فامیل راضی است پس حتماً با خروج برای رفتن به منزل شخص دیگری هم راضی است و از خانه خارج شود. بلكه باید بداند كه شوهر برای رفتن به منزل فرد دوم، رضایت دارد و به او اجازه می دهد. زیرا چه بسیار مواردی كه ممكن است شوهر با خروج زن به محلی راضی باشد اما با محلهای مشابه راضی نباشد. بنابراین خانمها باید از قیاس در مسأله به شدت پرهیز نمایند. بله اگر شوهر اجازه كلی داده است و یا زن مطمئن است كه به محل دوم رفتن مورد رضای شوهر است می تواند از منزل خارج شود.
113- سؤال: اگر خانمی از شوهرش اجازه گرفت به محلی برود، آیا می تواند از آنجا به محل دیگری برود؟ مثلاً به خانه خواهر یا مادر خود برود؟
جواب:
تبریزی: به همان اندازه كه شوهر اجازه داده است باید عمل كند. استفتاء
فاضل: اگر احراز رضایت رفتن به محل دیگر بكند، می تواندبرود والّا نه.
استفتاء.
بهجت: اگر علم به رضایت شوهر دارد می تواند برود والّا نه .
با استفاده از توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله 18.
114- سؤال: آیا زن می تواند بدون اجازه شوهر به مسجد یا نماز جمعه یا به طور كلی به مجالس مذهبی برود؟
جواب:
بهجت - تبریزی: اگر فرا گرفتن احكام شرعیه متوقف بر خارج شدن از خانه باشد، می تواند خارج شود.
بهجت: با استفاده از توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسأله 18 و تبریزی: استفتاء.
فاضل: اگر شوهر رضایت نداشته باشد، بیرون رفتن حرام است استفتاء
115- سؤال: اگر مردی برای انتقام گرفتن از زن خود، به او اجازه خروج از منزل را ندهد، آیا زن باید اطاعت كند؟ مثلاً همیشه اجازه می داده به محلی برود ولی حالا برای انتقام اجازه نمی دهد.
جواب: فاضل: انتقام گرفتن مرد از همسر خود، مناسب اخلاق انسانی و اسلامی نیست. ولی اگر به هر جهت اجازه خروج نداد، بر زن واجب است كه اطاعت كند. استفتاء
116- سؤال:
اگر خانمی بدون اجازه شوهرش از منزل خارج شده، تكلیف او از لحاظ نماز و روزه چیست؟ آیا او ناشزه می شود؟
جواب: تبریزی: چنانچه به عنوان ترك شوهر و قهر باشد ناشزه است؛ و در سفر نماز و روزه اش تمام است و در غیر اینصورت احتیاطاً جمع كند(هم شكسته بخواند و هم تمام) و در هر حال باید برگردد.
استفتاء
فاضل: اگر با لباسی كه شوهر در اختیار او گذاشته نماز بخواند، چنانچه شوهر راضی نباشد نمازش باطل است ولی روزه او صحیح است هر چند معصیت كرده است. استفتاء
117- سؤال: آیا زن می تواند در حین عقد شرط كند كه اجازه خروج از منزل به دست خودش باشد؟
جواب: چنین شرطی نافذ نیست و اگر هم ضمن عقد آن را شرط كرده اید عقد شما صحیح، ولی شرط آن باطل است .
امام: با استفاده از تحریرالوسیله، كتاب نكاح، فی الشروط المذكوره فی عقد، مسائل 1 و 2.
بهجت - تبریزی - فاضل: (22)
ب: عدم جواز صدقه، نذر و قسم خوردن زن مگر به اذن شوهر
احكام و سؤالات این قسمت در فصل روابط اقتصادی از سؤال 50 تا 58 آمده است مراجعه فرمایید.
118- سؤال: اگر زنی هنگام عقد شرط كرده است كه مجاز به انجام كارهای فرهنگی در خارج خانه باشد و یا اجازه داشته باشد كار كند و مرد نیز پذیرفته است، اگر بعد از ازدواج، مرد اجازه ندهد برای انجام اینگونه كارها از منزل خارج بشود، آیا زن می تواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود؟
جواب:
بهجت - تبریزی: در فرض مذكور می تواند بدون اذن شوهر برای انجام كارهای مذكور خارج شود .
بهجت: با استفاده از توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله 18.
تبریزی :استفتاء
فاضل: در فرض شرط نمی تواند از زوجه ممانعت كند مگر اینكه شغل مناسب شأن او نباشد استفتاء
ج: حق تمكین
119 - مسأله: زن باید خود را برای هر لذتی كه همسرش می خواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیكی كردن او جلوگیری نكند .
امام: تحریرالوسیله، فصل فی القسم و النشوز، قبل از مسئله 1 و توضیح المسائل، مسأله 2412 .
بهجت: توضیح المسائل، مسئله 1897 .
تبریزی: توضیح المسائل، مسئله 2421
فاضل: توضیح المسائل، مسئله 2480
مكارم: توضیح المسائل، مسئله 2062
120- سؤال: اگر مرد در روابط زناشویی افراط كند و این برای سلامتی زن و حتی خود شوهر مضر باشد، آیا زن می تواند به اندازه معقول تمكین كند؟
جواب:
تبریزی
به اندازه متعارف تمكین لازم است و نه بیشتر. استفتاء
فاضل: اگر برای زن ضرر قابل توجهی داشته باشد می تواند تمكین نكند، بلكه برای حفظ سلامتی خود تمكین نكردن لازم است. اما اگر ضرر متوجه شوهر است، نمی تواند تمكین نكند. استفتاء
121- سؤال: اگر زن دارای ضعف شدید بدنی باشد، و یا به علت بیماری توان تمكین به شوهر نداشته باشد آیا می تواند شوهر را تمكین نكند؟
جواب:
بهجت: در صورت داشتن عذر شرعی می تواند تمكین نكند.
با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 1897.
تبریزی: در صورت عذر می تواند تمكین نكند استفتاء
فاضل: ضعف غیر قابل تحمل و بیماری، مسقط تكلیف است و زن در آن حال می تواند تمكین نكند استفتاء
د - رفع منافرات
122- مسأله: زن باید چیزهایی را كه در روابط جنسی موجب منافرت و عدم رغبت مرد به زن می شود را از خود دور كند.
امام: تحریر الوسیله، القول فی النشوز، قبل از مسئله 1.
در نتیجه: بطور مثال اگر زن در منزل همواره دارای لباسهای كثیف و رویی ژولیده باشد و همیشه بوی غذا از او به مشام برسد و یا دارای اخلاقی تند و برخوردهایی غیر عاطفی باشد و یا چنان خود را با كار در خانه و یا در بیرون خسته كند كه توان حتی صحبت كردن با شوهر را نداشته باشد، و یا چنان سردی از خود نشان دهد كه هیچ رغبتی برای مرد نسبت به او به وجود نیاید و امثال آن، همه و همه مواردی هستند كه باعث می شود زن، واجب شرعی خود را ترك كند و نه فقط حكم ناشزه را پیدا كند بلكه از داشتن یك زندگی شیرین و عاطفی محروم بماند.
ه - آرایش و نظافت
123- مسأله: زن باید در صورتی كه شوهر بخواهد برای او آرایش كند و نظافت نماید.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، قبل از مسأله 1.
فاضل: (23)
124- سؤال: اگر مردی به زن امر كند فلان آرایش را برایش بنماید و یا فلان لباس را در منزل بپوشد، آیا زن باید اطاعت كند؟
جواب: اطاعت زن از شوهر در مورد مربوط به استمتاعات واجب است و امور مذكور اگر در این راستا باشد یا ترك آنها موجب نفرت شوهر باشد، باید اطاعت كند والّا لازم نیست.
امام: با استفاده از مدرك سؤال قبل.
فاضل: استفتاء
نشوز
الف - نشوز زن
125- مسأله: زن در هر یك از صور ذیل ناشزه می شود، و در نتیجه حق نفقه او ساقط می شود و مرد می تواند نفقه او را نپردازد:
1- عدم تمكین به شوهر.
2- خارج شدن از خانه بدون اذن و رضایت شوهر.
3- پاك نكردن خود از هر آنچه باعث دور كردن شوهر از تمتعات و لذات می گردد.
4- ترك نظافت و یا ترك آرایش، اگر شوهر آن را طلب كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، قبل از مسأله 1 و فصل فی النفقات، مسأله 1 و توضیح المسائل، مسأله 2413.
بهجت - تبریزی: (24)
فاضل: توضیح المسائل، مسأله 2481 و استفتاء
مكارم توضیح المسائل، مسأله 2063
126- مسأله:اگر زن در اعمالی كه بر او واجب نیست از شوهر اطاعت نكند، ناشزه نمی شود.
امام - تبریزی - فاضل - مكارم: با استفاده از مدرك مسأله قبل .
در نتیجه: اگر شوهر به زن امر كند، خانه را تمیز كند یا غذا بپزد یا فلان جنس را از بازار بخرد و یا... و زن از انجام این اوامر سرپیچی كند، ناشزه نمی شود. اگر چه بهتر است زن در اینگونه امور از شوهر اطاعت كند.
127- سؤال: زن با چند مرتبه اطاعت نكردن در وظایف واجب خود نسبت به شوهر ناشزه می شود؟
جواب: اگر زن بدون عذر وظایف خود را انجام ندهد حتی اگر برای یكبار، نشوز محقق می شود و اگرتوبه كرد و از شوهر اطاعت نمود نشوز برداشته می شود.
امام - تبریزی - فاضل - مكارم: با استفاده از مدارك مسأله قبل.
128 - مسأله: اگر از خانمی نشانه های نشوز و نافرمانی ظاهر شد، مثلاً در حرف زدن و انجام كارها بسیار تند و خشن عمل كرد، و یا با شوهر قهر كند و یا خدای ناخواسته به شوهر اهانت كند، شوهر باید او را نصیحت كند.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، مسأله 1.
129- مسأله: اگر زن نصیحت شوهر (كه در مسأله پیش گفته شد) را نشنود و یكی از كارهایی كه باعث نشوز او می شود را انجام دهد (مثلاً بدون اذن شوهر از منزل خارج شود و یا خود را برای استمتاعات شوهر مهیا نكند و...) در این صورت مرد می تواند با او قهر كند و از همخوابی با او دوری كند؛ یعنی یا در رختخواب به او پشت كند و یا اصلاً نزد او نخوابد.
امام: مدرك مسأله قبل.
130- مسأله: اگر زن با قهر كردن نیز دست از نافرمانی شوهر برنداشت، مرد می تواند به اندازه ای كه باعث تنبّه و ترك نافرمانی او گردد وی را تنبیه كند، ولی بیش از آن جایز نیست و اگر باز هم زن تمكین نكرد می توان تنبیه را بیشتر یا شدیدتر كرد. البته به شرط آنكه قرمز، كبود و یا موجب جراحت بدن او نشود.
امام: تحریرالوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، مسأله 1.
131- مسأله: اگر تنبیه زن بیش از حد لازم باشد و یا باعث كبود شدن و یا جراحت گردد، علاوه بر اینكه شوهر معصیت كرده است باید دیه آن را نیز بپردازد.
امام: با استفاده از مدرك مسأله قبل.
132- مسأله: باید این تنبیه به قصد اصلاح زن باشد، نه برای تشفی خاطر و یا انتقام و امثال آن.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، مسأله 1.
در نتیجه: از چند مسأله گذشته چنین به دست می آید كه مردان اولاً نمی توانند زن خود را به هر بهانه ای تنبیه كنند، بلكه این حكم فقط در نافرمانیهایی است كه موجب نشوز زن می گردد، ثانیاً همواره باید ابتدا زن را نصیحت كرد اگر مؤثر نشد با او قهر كرد و اگر مؤثر نشد می توان او را با شرایط گفته شده، تنبیه نمود. بنابراین جایز نیست زن را بلافاصله بعد از نافرمانی تنبیه كرد. ثالثاً مردان نمی توانند به هر مقداری كه می خواهند زن را تنبیه كنند بلكه فقط باید به اندازه ای باشد كه زن از نافرمانی دست بردارد. رابعاً نباید به قدری باشد كه باعث قرمز شدن بدن و یا كبود شدن آن گردد. خامساً باید به قصد اصلاح زن باشد نه از روی عصبانیت، انتقام، تشفی خاطر و یا هر چیز دیگر. و شما خواننده عزیز توجه می فرمایید در واقع تنبیهی كه با چنین شرایطی باشد، تنبیه و تذكری برای زن خواهد بود كه باعث می شود به انجام وظایف خود ملزم گردد.
توجه و مراقبت: آقایان توجه داشته باشند در صورتی كه لازم شد با حفظ شرایط ذكر شده، زن را تنبیه كنند، باید به شدت از این كار در هنگام عصبانیت پرهیز نمایند، زیرا در آن صورت تنبیه اغلب برای فرونشاندن خشم و تشفی خاطر صورت می گیرد و این عمل حرام است و باید از آن پرهیز كرد.
134- مسأله: اگر خانمی ناشزه شود، سپس پشیمان شود، تا زمانی كه عملاً نشان نداد دست از نافرمانی كشیده است، نفقه او بر شوهر واجب نمی شود.
امام: تحریر الوسیله، كتاب نكاح، فصل فی النفقات مسأله 3.
در نتیجه: از زمانی نفقه زن بر مرد واجب می شود كه زن عملاً نشان دهد از روش خود دست برداشته است. بنابراین اگر زن فقط عذر خواهی كند، نفقه بر مرد واجب نمی شود.
ب - نشوز مرد
135- مسأله: اگر مرد به وظایف واجب خود نسبت به زن عمل نكند و نفقه زن را نپردازد ناشزه (البته استعمال صحیح آن ناشز است) می شود.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی النشوز، مسأله 2.
امام - بهجت - تبریزی - مكارم - فاضل: استفتاء.
136- مسأله: اگر نشانه های نشوز در مرد پیدا شود زن می تواند مرد را نصیحت كند و اگر نصیحت مؤثر نشد می تواند شكایت خود را نزد حاكم ببرد تا او مرد را وادار كند به وظایف خود عمل نماید.
امام - بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: با استفاده از مدارك مسأله قبل .
137- سؤال: آیا زن حق دارد با شوهر خود قهر كند یا شوهر را كتك بزند؟
جواب: زن حق قهر كردن یا كتك زدن شوهر را ندارد.
امام با استفاده از تحریرالوسیله، كتاب نكاح، القول فی النشوز، مسأله 2.
بهجت - فاضل - مكارم: استفتاء
تبریزی: (25)
توجه و مراقبت: آقایان باید توجه داشته باشند عصبانی مزاج بودن، یكدندگی در منزل، امر و نهی كردن زیاد به گونه ای كه تنها تصمیم گیرنده در منزل باشند، نداشتن سعه صدر و تحمل، نداشتن گذشت در اتفاقات زندگی و مواردی از این قبیل، زمینه های بسیار مساعدی هستند كه باعث می شوند مرد حقوق همسر خود را ایفا نكند، در نتیجه علاوه بر اینكه معصیت كار بوده، ناشز نیز می شود. زیرا با توجه به حقوق زن نسبت به مرد مانند خوشرفتاری كردن با زن و یا بخشیدن اشتباهات او و... مرد باید در خانه، فضایی صمیمی و دوستانه را فراهم آورد تا از بروز هر گونه ناهنجاری جلوگیری شود.